Rwa kulszowa

Co wywołuje rwę kulszową?
Najczęstsze przyczyny rwy kulszowej to:

 •  Dyskopatia lędźwiowa (najczęściej L4-L5, L5-S1) – wypadnięcie jądra miażdżystego powoduje
ucisk na korzenie nerwowe.
 •  Zespół mięśnia gruszkowatego – mięsień pośladkowy uciska nerw kulszowy.
 •  Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa – osteofity, stenozowanie kanału kręgowego.
 •  Urazy mechaniczne, przeciążenia.
 •  Stany zapalne lub nowotwory (rzadko, ale wymagają diagnostyki różnicowej).

Charakterystyczne objawy rwy kulszowej:

 •  Ból promieniujący od lędźwi przez pośladek do kończyny dolnej (często jednostronny),
 •  Mrowienie, drętwienie, pieczenie,
 •  Osłabienie siły mięśniowej nogi,
 •  Trudności z chodzeniem, schylaniem się, siadaniem,
 •  Nasilenie objawów podczas kichania, kaszlu, długiego siedzenia.

Diagnostyka rwy kulszowej:

W diagnostyce stosuje się:

 •  Wywiad i badanie kliniczne (test Lasegue’a, testy neurologiczne),
 •  Rezonans magnetyczny (MRI) – ocena krążków międzykręgowych i korzeni nerwowych,
 •  Tomografia komputerowa (TK) – alternatywa dla osób bez dostępu do MRI,
 •  EMG (elektromiografia) – w przypadkach przewlekłych lub diagnostyki różnicowej.

Rehabilitacja w rwie kulszowej – etapy i zabiegi

1. Faza ostra (1–7 dzień): ograniczenie bólu. Celem jest zmniejszenie stanu zapalnego i bólu.

Postępowanie:

• Krótkotrwały odpoczynek (1–2 dni), ale unikanie dłuższego leżenia,
• Ćwiczenia wg McKenzie
• Pozycja odciążająca: leżenie na plecach z nogami ugiętymi na podwyższeniu (wałek),
• Farmakoterapia: leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne
• Zabiegi fizykalne:
• TENS – działanie przeciwbólowe
• Ultradźwięki sirio – działanie mikromasażu i termiczne,
• Laseroterapia wysokoenergetyczna – przyspiesza regenerację tkanek,
• Krioterapia miejscowa – działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe.

2. Faza podostra (7–21 dzień): aktywna rehabilitacja. Celem jest mobilizacja, zmniejszenie napięcia mięśniowego, poprawa funkcji.

Zabiegi i techniki:
• Terapia manualna:
• mobilizacje i manipulacje segmentalne
• techniki nerwowo-mięśniowe, rozluźnianie powięziowo-mięśniowe.
• Kinesiotaping – aplikacja na odcinek lędźwiowy lub pośladkowy w celu odciążenia struktur.
• Ćwiczenia indywidualnie dobrane:
• rozciąganie mięśni kulszowo-goleniowych, gruszkowatego, czworogłowego,
• ćwiczenia McKenziego
• ćwiczenia kontroli motorycznej (trening mięśni głębokich),
• mobilizacja nerwu kulszowego

3. Faza przewlekła (od 3 tygodnia wzwyż): stabilizacja i profilaktyka. Celem jest zapobieganie nawrotom i wzmacnianie mięśni posturalnych.

Zalecenia:
• Trening stabilizacji centralnej („core”) – plank, ćwiczenia na piłce, aktywacja mięśni dna
miednicy.
• Trening funkcjonalny – nauka poprawnych wzorców ruchowych.
• Ćwiczenia ogólnokondycyjne – pływanie, nordic walking, joga.
• Szkolenie ergonomiczne – nauka prawidłowego siedzenia, wstawania, dźwigania.

Rwa kuszowa – do czego może doprowadzić brak rehabilitacji?

1. Przewlekły ból i nawracające epizody
Brak rehabilitacji często powoduje, że rwa kulszowa z ostrego stanu przechodzi w postać przewlekłą. Ból staje się uporczywy, może trwać tygodniami lub miesiącami i prowadzić do upośledzenia jakości życia, bezsenności, a nawet depresji.

2. Postępujące osłabienie mięśniowe
Ucisk na nerw kulszowy bez odpowiedniego leczenia może prowadzić do trwałego zaniku mięśni w obrębie kończyny dolnej, szczególnie mięśni pośladkowych, uda i łydki. Osłabienie mięśni może być trudne do odwrócenia, nawet po późniejszym leczeniu.

3. Trwałe uszkodzenie nerwu kulszowego
Długotrwały ucisk lub podrażnienie nerwu może doprowadzić do jego nieodwracalnego uszkodzenia. W efekcie może dojść do:

• utraty czucia (drętwienie, brak odczuwania bólu czy temperatury),
• zaburzeń funkcji ruchowych (problemy z chodzeniem, opadanie stopy),
• utraty kontroli nad kończyną dolną.

4. Zaburzenia neurologiczne i zespół ogona końskiego
W skrajnych przypadkach, zwłaszcza przy dużej przepuklinie dysku, może dojść do tzw. zespołu ogona końskiego, czyli ucisku na wiele korzeni nerwowych w dolnej części kanału kręgowego.

Objawy:
• nietrzymanie moczu i kału,
• drętwienie w okolicach krocza („objaw siodła”),
• ciężkie niedowłady kończyn dolnych.
To stan nagły, który wymaga natychmiastowej operacji.

5. Problemy z krążkiem międzykręgowym (nasilenie dyskopatii)
Bez rehabilitacji krążek międzykręgowy może dalej się przemieszczać, co pogłębia przepuklinę i
zwiększa ryzyko konieczności leczenia chirurgicznego.

6. Kompensacyjne przeciążenia innych struktur
Aby unikać bólu, pacjent nieświadomie zmienia sposób chodzenia i postawę, co prowadzi do
przeciążenia innych części kręgosłupa, bioder czy kolan. Skutkiem są kolejne problemy ortopedyczne i
bóle.

7. Ograniczenie aktywności życiowej
Brak leczenia prowadzi do unikania ruchu, co skutkuje:
• zmniejszeniem sprawności ogólnej,
• osłabieniem serca, układu oddechowego,
• przyrostem masy ciała,
• wzrostem ryzyka depresji i lęków.

Rwa kulszowa to dolegliwość, którą można skutecznie leczyć i zapobiegać jej nawrotom. Kluczem jest kompleksowa rehabilitacja: fizykoterapia, terapia manualna, ćwiczenia, a przede wszystkim świadome dbanie o kręgosłup w codziennym życiu. Edukacja pacjenta i indywidualne podejście do terapii są
fundamentem skutecznej walki z bólem i poprawy jakości życia.